Tình hình thế giới hiện nay: trong khi Tây Ban Nha tiếp tục chiến đấu với một đợt bùng phát vi-rút corona khốc liệt, tình hình của nước láng giềng Bồ Đào Nha tốt hơn rất nhiều. Tại sao?
Có một số giả thuyết khác nhau về lý do tại sao vi-rút corona lại gây ra thiệt hại ở Bồ Đào Nha ít hơn nhiều so với nước láng giềng Tây Ban Nha. Điều khó bác bỏ nhất là: “Chúng tôi có Fátima. Người Tây Ban Nha không có gì giống như vậy.”
Các tài liệu tham khảo chỉ đến địa điểm hành hương của Fátima, nằm giữa Lisbon và Coimbra. Vào năm 1917, Đức Trinh Nữ Maria đã xuất hiện với ba chàng trai chăn cừu nhiều lần, giao phó ba bí mật cho họ – được cho là bao gồm vụ ám sát Giáo hoàng John Paul II vào năm 1981.
“Khi một người bạn nói với tôi về giả thuyết này, tôi đã nhận ra virus thật sự đã tác động đến tâm trí của mọi người”, tâm sự của António de Sousa Mendes, một người đã về hưu và sinh sống trong một dòng tộc lớn. Là lãnh sự quán ở Bordeaux, cha anh đã cứu hàng ngàn người khỏi Đức quốc xã và sắp xếp cho họ trốn qua Tây Ban Nha đến Lisbon. “Đối với tôi, nó giống như một hồi tưởng cho năm 1940,” Sousa Mendes nói qua điện thoại. “Số lượng lớn người chết qua biên giới ở Tây Ban Nha. Họ trải dài tại cửa khẩu biên giới.” Sự khác biệt duy nhất là bây giờ họ đang chờ đợi trong nhà di động thay vì trong xe ngựa, so với thời gian khi Bồ Đào Nha là nơi ẩn náu cuối cùng cho nhiều người châu Âu chạy trốn khỏi quân đội Đức sắp tới.
Hiểu biết về giai đoạn lịch sử này giúp hiểu được quyết định của chính phủ Bồ Đào Nha, nhà nước duy nhất ở châu Âu, cho phép tất cả người di cư và người nộp đơn di trú nhưng chưa được giải quyết, được tiếp cập vào hệ thống chăm sóc sức khỏe của đất nước.
Đáp ứng tốt hơn
Chính nỗi sợ về tình hình phát triển dịch, sẽ kéo theo khủng hoảng kinh tế, tương tự như những gì được thấy ở Tây Ban Nha đã thúc đẩy Bồ Đào Nha áp dụng các biện pháp phòng ngừa từ rất sớm. Đầu tháng 3, Tổng thống Marcelo Rebelo de Sousa là nguyên thủ quốc gia đầu tiên tự nguyện cách ly. May thay, đó là một báo động giả, nhưng nó đóng vai trò như là một cảnh báo. Trước tình hình thế giới này, các chuỗi siêu thị như Pingo, Doce, Continente và Lidl bắt đầu chỉ cho phép các nhóm khách hàng nhỏ bên trong siêu thị tại một thời điểm. Người mua sắm đã tuân thủ kỷ luật này một cách đáng ngạc nhiên và khi những tin tức xấu từ Madrid, Barcelona và Milan gia tăng, thì người dân càng giữ khoảng cách xa hơn khi xếp hàng chờ tại siêu thị.
Tính đến thứ năm, Bồ Đào Nha ghi nhận 13.141 trường hợp được xác nhận dương tính COVID-19 với 380 người đã chết vì căn bệnh này. Với dân số 10 triệu người, những con số đó không tệ chút nào. Mặc dù có hệ thống chăm sóc sức khỏe kém hơn – Bồ Đào Nha có 6,4 giường chăm sóc đặc biệt trên 100.000 dân so với 33,9 của Đức – tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân coronavirus là 2,7%.
Vượt qua cả Hoa Kỳ, Canada và nhiều nước tiên tiến khác, hệ thống y tế tại Bồ Đào Nha được đánh giá thuộc top 12 trên thế giới, để giải thích điều này, chúng ta có thể kể đến tại đây có dịch vụ tối ưu cho mọi bệnh nhân. Đồng nghĩa dù bạn là người bản xứ hay đang nộp hồ sơ xin nhập tịch, vv, bạn được đối xử y tế và tiếp cận chăm sóc như nhau. Bồ Đào Nha còn tăng cường hệ thống y tế khẩn cấp, giúp đảm bảo cung cấp các dịch vụ y tế kịp thời cho mọi bệnh nhân. Trung tâm y tế được đặt tại khắp nơi trên lãnh thổ quốc gia này, số lượng lớn hơn rất nhiều so với rất nhiều quốc gia hiện nay, vì thế nên nhu cầu được giúp đỡ y tế của người dân trở nên dễ dàng hơn, nhanh chóng và vô cùng thuận lợi.
Ngược lại, ở Tây Ban Nha, tỷ lệ tử vong là 9,8% – với 10 lần số trường hợp dương tính. Kết quả là số người tử vong ở Tây Ban Nha cao gần 40 lần so với ở Bồ Đào Nha. Những báo cáo thống kê mới đến từ Đại học Johns Hopkins cung cấp thêm xác nhận rằng phản ứng của Lisbon tốt hơn so với người anh lớn Madrid.
Ở Bồ Đào Nha, 87 phần trăm những người đã chết đã ngoài 70 tuổi và hai phần ba là trên 80, những con số thông kê tương tự ở những chỗ khác. Phần lớn các trường hợp nghi ngờ hoặc bệnh nhân có triệu chứng nhẹ được giữ ở nhà, chiếm tới 85% những người đã thử nghiệm dương tính. Đó là một chiến lược thận trọng, được đưa ra là ở miền bắc Italy, do virus thường xuyên lây lan trong bệnh viện, bất chấp mọi biện pháp phòng ngừa.
“Đó là nỗi sợ hãi đã dẫn đến việc mọi người cư xử tương đối có trách nhiệm”, Ana Girbal, một nhà dịch tễ học tại Lisbon và tổng giám đốc tại chi nhánh Bồ Đào Nha của công ty dược phẩm Ý Italfarmaco nói. Hầu hết các nhân viên của cô hiện đang làm việc tại nhà. “Nhà nước đang trả 66 phần trăm tiền lương của mọi người nếu họ có con cái để chăm sóc”, cô nói.
Không còn khói máy bay trên bầu trời
Tuân thủ nghiêm ngặt, phản ứng sớm với các tổ chức công cộng và vị trí địa lý của đất nước ở rìa châu Âu có thể là lý do chính cho sự bùng phát tương đối nhẹ ở Bồ Đào Nha cho đến nay. Ngoài ra, gần đây không có sự kiện lớn nào được tổ chức ở nước này, chẳng hạn như ra đường chào mừng Ngày Phụ nữ 8/3 ở Madrid. Và có một lời giải thích khả dĩ hơn nữa: Trái ngược với Tây Ban Nha và Ý, người cao tuổi ở Bồ Đào Nha thường được tiêm vắc-xin phòng bệnh lao. Một nghiên cứu gần đây đã tìm thấy khả năng của mối tương quan giữa các quốc gia nơi vắc-xin là bắt buộc và tỷ lệ mắc bệnh COVID-19 thấp hơn.
Kể từ khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia vào ngày 18 tháng 3, thành phố Lisbon đã trở nên khác lạ đến không thể nhận ra. Hay nói chính xác hơn, một lần nữa nó có thể nhận ra như là nơi đã từng đặc biệt. Các tuk tuk đã biến mất như những du khách say rượu trên Quảng trường Rossio. Các cửa hàng lưu niệm đã đóng cửa, các tàu du lịch vắng mặt, và đám đông khách du lịch đã ít đi dần.
Không có những vệt máy bay trên bầu trời, không có tiếng còi, không có tiếng cười và vào buổi tối, người ta còn hiếm khi nghe thấy được tiếng một chiếc xe hơi trong khu phố cổ. Đó chỉ là tiếng rít của những con mòng biển và, những ngày này, tiếng gió.
Một chiếc xe điện hoàn toàn trống rỗng 28 ầm ầm qua nhà thờ lớn. Avenida da Liberdade, câu trả lời của Lisbon cho Champs-Elysées, đã xem vào thứ Bảy như thể đó là bối cảnh cho một bộ phim hậu tận thế. Trung tâm của đại lộ được để lại cho những người chạy bộ, những người vô gia cư và những con mèo, nhưng mọi thứ khác hoàn toàn trống rỗng. Những phi cơ bay đi trên bầu trời đã trở thành một cảnh tượng kỳ lạ và chúng có thể đã hướng về vùng nông thôn. Ba phần tư các nhà hàng và khách sạn ở Bồ Đào Nha đã đóng cửa.
Một thảm họa về khủng hoảng kinh tế
Hầu hết các mối liên kết trên không và trên biển đến Madeira và Azores đã bị hủy bỏ và hầu hết các cửa khẩu biên giới đến Tây Ban Nha cũng bị đóng cửa. Thay vì 500 chuyến bay quốc tế cất cánh từ Bồ Đào Nha mỗi ngày, bây giờ chỉ có 24 chuyến, và chỉ bao gồm một kết nối duy nhất đến Đức. Tất cả các sân bay đã bị đóng cửa vào cuối tuần lễ Phục sinh và các chuyến đi đến các thành phố khác đều bị cấm – một phần trong nỗ lực hạn chế các chuyến thăm Phục sinh truyền thống của người Bồ Đào Nha sống ở nước ngoài.
Tất nhiên, từ quan điểm kinh tế, tất cả các biện pháp này đều là thảm họa, đặc biệt là đối với một thành phố như Lisbon, nơi chỉ mới tìm cách phục hồi sau những ngày đen tối của cuộc khủng hoảng tài chính, chủ yếu nhờ vào du lịch. Thật vậy, cuộc khủng hoảng corona đã tấn công Bồ Đào Nha khi các chỉ số kinh tế quan trọng nhất bắt đầu tăng lên và một “phép màu kinh tế” đang được khơi gợi. Bội chi ngân sách của đất nước thấp hơn so với những thập kỷ trước, thất nghiệp đang giảm dần và các biện pháp thắt lưng buộc bụng gần đây đã được nới lỏng. Và bây giờ xảy ra điều này.
Tổng thống Rebelo de Sousa đã yêu cầu khu vực ngân hàng cung cấp hỗ trợ cho vay đối với các công ty nhỏ và thuộc sở hữu gia đình. Đề cập đến các gói cứu trợ ngân hàng năm 2015, ông nói: “Các ngân hàng mắc nợ đất nước. Mọi người Bồ Đào Nha (trước đó) đã đóng góp để giữ cho các ngân hàng khỏi sụp đổ.”
Về phần mình, Thủ tướng đảng Xã hội António Costa tham gia các cuộc gọi từ các đối tác Ý và Tây Ban Nha cho các liên kết chống corona, với một giọng điệu nhẹ nhàng hơn: “Không giống như những người tôn sùng thần phép, chúng tôi không tin vào tên ai hay chỉ thị nào cả”, ông nói nói tuần trước. Điều quan trọng nhất, theo ông, là EU kết nối nhau – và những bước đầu tiên hướng tới mục tiêu đó đã được thực hiện. Tất nhiên, với giọng điệu vừa phải, có thể một phần được giải thích bởi việc Bộ trưởng Tài chính Bồ Đào Nha Mário Centeno là người đứng đầu Nhóm Euro.
Nhưng đất nước này cũng có một số khó khăn nhất định đối với thảm họa. Bồ Đào Nha đã sống sót qua cuộc khủng hoảng tài chính giống như trận động đất năm 1755. “Chôn cất người chết và nuôi những người sống sót” là những mệnh lệnh được cho là của Thủ tướng Marques de Pombal. Một tượng đài cho ông được đặt ở trung tâm của Lisbon.
Để đối phó với thảm họa kinh tế, một trong những biện pháp đầu tiên được thực hiện bởi chính quyền thành phố Lisbon là không yêu cầu các khoản thanh toán tiền thuê nhà cho đến cuối tháng 6 đối với tất cả những người thuê nhà ở thuộc sở hữu công. Các khu thực phẩm đã được thiết lập cùng với các nhà tạm trú cho người vô gia cư và vé giao thông công cộng hàng tháng đã được gia hạn. Hôm thứ Năm, Thủ tướng Costa đã thông báo các trường học liệu có thể được mở cửa trở lại vào đầu tháng 5 trên cơ sở thử nghiệm hay không. Các trường thậm chí có thể trở lại hoạt động vào ngày 13 tháng 5, ngày kỷ niệm sự xuất hiện của Đức Trinh Nữ Maria tại Fátima. Ngày của phép màu. Chúng ta không thể biết trước được.
